Sơ đồ tải trọng cẩu (Load Chart) là tài liệu quan trọng bậc nhất, cung cấp thông tin chi tiết về khả năng nâng hạ của cần cẩu trong các điều kiện làm việc khác nhau. Việc hiểu rõ và sử dụng thành thạo sơ đồ này là yếu tố sống còn để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong mọi hoạt động cẩu hàng.
Bài viết này, từ kinh nghiệm 15 năm trong lĩnh vực xe cẩu của chuyên gia tại Tiến Phát Group, sẽ hướng dẫn bạn cách đọc sơ đồ tải trọng cẩu một cách chi tiết và dễ hiểu nhất.
Vì sao cần phải học cách đọc sơ đồ tải trọng cẩu ?
Có 4 lý do quan trọng để bạn cần phải học cách đọc sơ đồ tải trọng cẩu:
- Tránh tình trạng quá tải, gây gãy cần, lật cẩu, dẫn đến tai nạn nghiêm trọng.
- Lựa chọn cấu hình cẩu phù hợp với tải trọng và điều kiện làm việc, tối ưu hóa năng suất.
- Đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn vận hành cẩu theo quy định của pháp luật.
- Đảm bảo cẩu được vận hành trong giới hạn cho phép, kéo dài tuổi thọ.

Các thông số cơ bản trong sơ đồ tải trọng cẩu
Mỗi loại cẩu (cần cẩu thủy lực, cần cẩu bánh xích, cần cẩu bánh lốp, cẩu trục tháp, cẩu tự hành) sẽ có sơ đồ tải trọng riêng, nhưng nhìn chung đều bao gồm các thông số sau:
- Tải trọng làm việc an toàn (SWL – Safe Working Load): Tải trọng tối đa mà cẩu có thể nâng hạ ở một cấu hình cụ thể. Đơn vị thường là tấn (t) hoặc kilogam (kg).
- Bán kính hoạt động của cẩu (Radius): Khoảng cách ngang từ tâm trục quay của cẩu đến tâm của vật nặng. Đơn vị thường là mét (m).
- Góc nâng cần cẩu (Boom Angle): Góc tạo bởi cần cẩu so với phương ngang. Đơn vị thường là độ (°).
- Độ dài tay cần cẩu (Boom Length): Chiều dài của cần cẩu. Đơn vị thường là mét (m). Có thể bao gồm cả chiều dài cần chính và cần phụ (jib).
- Chiều cao nâng: Khoảng cách từ mặt đất đến móc cẩu.
- Trọng lượng đối trọng (Counterweight): Khối lượng đối trọng sử dụng.
- Mã hiệu cần/cần phụ (nếu có)
- Các ký hiệu, chú thích khác: Ví dụ: cảnh báo về tốc độ gió, điều kiện mặt bằng…

Hướng dẫn cách đọc sơ đồ tải trọng cẩu cơ bản cho người mới học lái
Bước 1: Xác định loại cẩu và sơ đồ tương ứng
Mỗi loại cẩu có sơ đồ riêng. Đảm bảo bạn đang xem đúng sơ đồ loại cẩu mình đang sử dụng. Sơ đồ thường được dán trên cabin hoặc trong tài liệu hướng dẫn của cẩu để người vận hành dễ quan sát.
Bước 2: Xác định các thông số đã biết
- Bán kính làm việc: Đo đạc khoảng cách từ tâm cẩu đến vị trí đặt vật.
- Chiều cao nâng (nếu cần): Xác định độ cao cần đưa vật lên.
- Độ dài cần (nếu có thể điều chỉnh): Xác định chiều dài cần sẽ sử dụng.
Bước 3: Tra cứu trên sơ đồ
- Tìm cột tương ứng với bán kính làm việc.
- Tìm hàng tương ứng với độ dài cần hoặc chiều cao nâng (tùy thuộc vào cách trình bày của sơ đồ).
- Giao điểm của cột và hàng này sẽ cho bạn biết tải trọng làm việc an toàn (SWL).
Bước 4: Đọc các chú thích, cảnh báo (rất quan trọng)
Sơ đồ thường có các chú thích về điều kiện làm việc, tốc độ gió, loại móc cẩu… Bạn luôn luôn phải tuân thủ các hướng dẫn này.
Bước 5: Kiểm tra và xác nhận
So sánh tải trọng làm việc an toàn (SWL) tìm được với trọng lượng thực tế của vật cần nâng. Yêu cầu SWL PHẢI LỚN HƠN hoặc BẰNG trọng lượng vật cần nâng.

Ví dụ cách đọc sơ đồ tải trọng cẩu tự hành 15 tấn
Bước 1: Xác định thông tin cẩu, sơ đồ tải trọng và loại hàng hóa
- Loại cẩu: Cẩu tự hành 15 tấn
- Kiện hàng cần nâng: 7 tấn
- Sử dụng bảng sơ đồ tải trọng cẩu Soosan: 15 tấn
Bước 2: Xác định các thông số
- Giả sử bán kính làm việc sau khi đo đạc: 8m
- Độ dài cần nâng: 12m
- Chiều cao nâng: 9m
Bước 3: Xác định SWL
Giao điểm của cột 8 mét và hàng “Độ dài cần 12m” là ô có giá trị 8 tấn.
Bước 4: So sánh với tải trọng kiện hàng
SWL (8 tấn) > Trọng lượng kiện hàng (7 tấn) nên có thể sử dụng cẩu Soosan 15 tấn, để cẩu kiện hạng 7 tấn lên cao 9m và bán kính là 8m.

Các lưu ý và tiêu chuẩn an toàn khi sử dụng sơ đồ tải cẩu
- Không bao giờ vượt quá tải trọng làm việc an toàn (SWL).
- Luôn kiểm tra sơ đồ tải trọng trước khi cẩu.
- Cân nhắc các yếu tố ảnh hưởng: Gió, độ lún của mặt bằng, tình trạng của cẩu…
- Chỉ người có chuyên môn và được đào tạo mới được vận hành cẩu.
- Tuân thủ quy trình an toàn vận hành cẩu: Kiểm tra trước khi vận hành, sử dụng thiết bị bảo hộ…
- Tham khảo các tiêu chuẩn: TCVN 4244:2005 (Thiết bị nâng – Thiết kế, chế tạo và kiểm tra kỹ thuật),…
Kết lận
Việc đọc hiểu sơ đồ tải trọng cẩu là kỹ năng thiết yếu để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong công việc. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại liên hệ với Tiến Phát Group để được hỗ trợ.