Xe cẩu là thiết bị nâng hạ quan trọng trong xây dựng, công nghiệp và nhiều lĩnh vực khác. Tuy nhiên, vận hành xe cẩu tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không tuân thủ các quy định an toàn. Bài viết này, dựa trên kinh nghiệm thực tế trong hơn 10 năm lái xe cẩu, Tiến Phát (TPG) sẽ cung cấp cho bạn những quy định an toàn về xe cẩu, giúp bạn vận hành an toàn và hiệu quả.
Yêu cầu đối với người vận hành xe cẩu
Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quy định an toàn xe cẩu tự hành, xe cẩu bánh lốp, xe cẩu chân nhện và tất cả các loại xe cẩu khác.
- Đủ 18 tuổi trở lên. Đây là độ tuổi lao động mà pháp luật quy định.
- Phải có chứng chỉ vận hành xe cẩu (hay còn gọi là bằng lái xe cẩu). Nếu bạn điều khiển xe cẩu tự hành hoặc xe cẩu bánh lốp thì phải có thêm bằng lái hạng C trở lên.
- Có sức khỏe tốt, không mắc các bệnh ảnh hưởng đến khả năng tập trung và phản xạ. Có giấy chứng nhận sức khỏe từ bệnh viện.
- Nắm vững tiêu chuẩn an toàn vận hành xe cẩu, hiểu rõ cấu tạo và nguyên lý hoạt động của xe cẩu.
Kiểm tra trước khi vận hành xe cẩu
Việc kiểm tra xe cẩu trước khi vận hành là một bước không thể bỏ qua, là nền tảng của an toàn lao động khi sử dụng xe cẩu. Bước này không chỉ bảo vệ bạn, mà còn bảo vệ những người xung quanh và tài sản. Dưới đây là quy trình kiểm tra xe cẩu trước khi vận hành chi tiết:
Kiểm tra tổng thể xe cẩu:
- Lốp không có vết nứt, phồng, rách hoặc bị mòn quá.
- Chân chống phải được hạ xuống hết cỡ và cố định chắc chắn với mặt đất, đảm bảo không bị trượt hoặc bị lún.
- Cáp cẩu không bị xoắn, tưa, gỉ sét hoặc bị đứt sợi.
- Móc cẩu không bị nứt, mòn hoặc biến dạng. Kiểm tra chốt an toàn của móc.
- Đối trọng được lắp đặt đúng vị trí và đủ khối lượng và số lượng quy định.
- Thử phanh chân, phanh tay để đảm bảo nó hoạt động tốt.
- Đảm bảo hệ thống lái hoạt động trơn tru, không có hiện tượng kẹt, rơ.
- Dầu thủy lực đủ, xem coi đường ống, van, xi lanh có bị rò rỉ dầu không.
- Đèn pha, đèn hậu, đèn làm việc hoạt động tốt.
- Kiểm tra mức nhiên liệu đã đủ chưa, và đổ thêm nếu gần hết.
Kiểm tra khu vực làm việc:
- Đảm bảo mặt bằng làm việc bằng phẳng, đủ rộng và chịu được tải trọng của xe cẩu.
- Loại bỏ chướng ngại vật như đá, gỗ, vật liệu xây dựng,… xung quanh khu vực làm việc.
- Chú ý đường dây điện hay các chướng ngại vật trên cao.
Nguyên tắc an toàn trong khi vận hành xe cẩu
Sau khi hoàn thành bước kiểm tra, việc tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc an toàn trong quá trình vận hành là yếu tố sống còn để phòng ngừa tai nạn xe cẩu và đảm bảo hiệu quả công việc. Dưới đây là những nguyên tắc cốt lõi, chắt lọc từ kinh nghiệm thực tế hơn 10 năm của Tiến Phát, mà bất kỳ người vận hành xe cẩu nào đều phải ghi nhớ:
- Không sử dụng điện thoại, thiết bị điện tử, hoặc làm bất cứ việc gì gây mất tập trung khi đang vận hành.
- Luôn quan sát xung quanh, đặc biệt chú ý đến người, vật cản và đường dây điện.
- Không bao giờ nâng quá tải trọng cho phép của xe cẩu. Kiểm tra sơ đồ tải của cẩu trước khi nâng.
- Chú ý đến góc nâng và tầm với, vì chúng ảnh hưởng đến khả năng nâng của xe cẩu.
- Thao tác nâng, hạ, di chuyển, xoay cần phải từ từ, nhẹ nhàng, tránh giật cục.
- Sử dụng đúng các cần điều khiển, không thao tác sai quy trình.
- Luôn tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất và quy trình kiểm tra trước khi vận hành cần cẩu.
- Giữ khoảng cách an toàn với người, phương tiện và các vật cản khác.
- Không cho phép người không phận sự vào khu vực làm việc của xe cẩu.
- Sử dụng còi, đèn báo hiệu khi di chuyển, nâng hạ hoặc khi có nguy hiểm.
- Phối hợp nhịp nhàng với người làm tín hiệu. Sử dụng các tín hiệu tay chuẩn hoặc bộ đàm.
- Tuyệt đối không rời khỏi cabin khi động cơ đang chạy hoặc khi hàng hóa đang được nâng.
- Luôn đảm bảo không có người ở phía dưới hoặc trong phạm vi di chuyển của hàng hóa.
- Không vận hành xe cẩu khi có gió lớn, mưa bão, sấm sét hoặc tầm nhìn hạn chế.
- Trong quá trình vận hành, nếu thấy có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào (tiếng động lạ, rung lắc, mất kiểm soát,…), phải dừng ngay hoạt động và báo cáo cho người có trách nhiệm.
Lưu ý sau khi vận hành xe cẩu
Công việc không kết thúc khi bạn tắt máy xe cẩu. Những lưu ý sau khi vận hành đóng vai trò quan trọng không kém, giúp đảm bảo an toàn sau khi vận hành xe cẩu, kéo dài tuổi thọ thiết bị và phát hiện sớm các hư hỏng tiềm ẩn. Cụ thể bạn cần:
- Sau khi đã hạ tải và đặt hàng hóa vào vị trí an toàn thì thu cần về vị trí quy định, thường là hạ thấp xuống.
- Thu chân chống xe cẩu vào chỗ cũ, đảm bảo chân chống không bị lòi ra ngoài.
- Tắt động cơ xe cẩu, tắt hệ thống điện, hệ thống thủy lực và rủ chìa khóa ra khỏi ổ khóa.
- Lau chùi bụi bẩn, dầu mỡ để xe sạch sẽ, đồng thời giúp dễ dàng phát hiện vết nứt hay rò rỉ dầu.
- Tra dầu mỡ vào các khớp nối, ổ trục, và các bộ phận chuyển động khác theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
- Ghi lại thời gian vận hành, các công việc đã thực hiện để dễ theo dõi tình trạng xe và lên kế hoạch bảo dưỡng định kỳ cho xe.
- Đỗ xe ở nơi bằng phẳng, khô ráo, tránh xa các nguồn nhiệt, hóa chất và khu vực có nguy cơ va chạm.
Kết luận
Tuân thủ nghiêm ngặt quy định an toàn về xe cẩu là trách nhiệm của người vận hành, đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh. Bài viết của Tiến Phát đã cung cấp những kiến thức cơ bản về những nguyên tắc an toàn khi vận hành xe cẩu, nhưng việc học hỏi và thực hành liên tục là rất cần thiết.
