Tuân thủ quy định an toàn về xe cẩu là yêu cầu bắt buộc và là yếu tố sống còn tại mọi công trường, nhà máy. Bất kỳ sai sót nào trong quá trình vận hành cũng có thể dẫn đến tai nạn lao động do xe cẩu gây ra hậu quả thảm khốc về người và tài sản.
Ở bài viết này, Tiến Phát sẽ cung cấp các tiêu chuẩn an toàn xe cẩu quan trọng nhất theo pháp luật Việt Nam, từ quy định kiểm định xe cẩu đến các quy tắc vận hành, giúp doanh nghiệp và người lao động thực hiện quản lý rủi ro vận hành một cách hiệu quả.
Yêu cầu chung về thiết bị và quy định kiểm định xe cẩu
Trước khi đưa vào hoạt động, mọi thiết bị nâng hạ, dù là xe cẩu tự hành, cẩu bánh lốp, cẩu bánh xích hay cẩu tháp, đều phải đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt.
Hồ sơ kỹ thuật và nguồn gốc của xe cẩu rõ ràng
Mỗi chiếc xe cẩu phải có bộ hồ sơ lý lịch kỹ thuật đầy đủ, ghi rõ các thông số của nhà sản xuất, các lần bảo trì, sửa chữa và kết quả kiểm định. Đây là cơ sở để theo dõi và đánh giá tình trạng của thiết bị trong suốt vòng đời hoạt động.
Tuân thủ Quy chuẩn kỹ thuật xe cẩu quốc gia
Mọi hoạt động liên quan đến xe cẩu phải tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật xe cẩu hiện hành, trong đó văn bản quan trọng nhất là QCVN 7:2012/BLĐTBXH – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn lao động đối với thiết bị nâng. Văn bản này quy định chi tiết các yêu cầu từ thiết kế, chế tạo đến sử dụng an toàn.
Quy định kiểm định an toàn lao động định kỳ
Đây là yêu cầu bắt buộc theo quy định của bộ lao động về xe cẩu. Xe cẩu phải được kiểm định kỹ thuật an toàn lần đầu trước khi sử dụng và kiểm định định kỳ trong quá trình sử dụng bởi các tổ chức được nhà nước cấp phép.
- Chu kỳ kiểm định: Thông thường là 2 năm/lần đối với xe sử dụng dưới 10 năm và 1 năm/lần đối với xe trên 10 năm.
- Nội dung kiểm tra: Kiểm tra kết cấu kim loại, hệ thống thủy lực, phanh, cáp tải, móc cẩu, và đặc biệt là thử tải để đảm bảo giới hạn tải trọng an toàn.
Xem chi tiết luật đăng kiểm dành cho xe cẩu
Yêu cầu đối với người vận hành xe cẩu và người liên quan
Ngoài việc tất cả những người làm việc trong khu vực hoạt động của cẩu phải được trang bị đầy đủ các phương tiện bảo vệ cá nhân như mũ bảo hộ, giày bảo hộ, áo phản quang, găng tay… thì mỗi đối tượng sẽ có quy định riêng như sau:
Đối với người vận hành xe cẩu
Người trực tiếp điều khiển xe cẩu bắt buộc phải đáp ứng đủ 3 điều kiện:
- Đủ 18 tuổi trở lên, có đủ sức khỏe theo quy định
- Pải được đào tạo vận hành thiết bị nặng và được cấp giấy phép vận hành xe cẩu (chứng chỉ nghề) hợp lệ. Nếu bạn điều khiển xe cẩu tự hành hoặc xe cẩu bánh lốp trên đường giao thông thì phải có thêm bằng lái hạng C trở lên.
- Phải tham gia các khóa huấn luyện an toàn cho lái xe cẩu định kỳ
Xem thêm: Chứng chỉ và bằng lái cần có khi vận hành xe cẩu
Đối với người làm nhiệm vụ phụ ra tín hiệu, buộc móc cáp
Những người làm công việc ra tín hiệu, treo buộc tải cũng phải được đào tạo bài bản về các tín hiệu cẩu chuẩn, kỹ thuật chọn và buộc móc cáp an toàn để đảm bảo sự phối hợp nhịp nhàng và chính xác trong quy trình làm việc với xe cẩu.
Ở một số dự án lớn và yêu cầu khắt khe, người hỗ trợ cần phải có chứng chỉ xi nhan, móc cáp thì mới được vào khu vực làm việc để ra tín hiệu và móc cáp cẩu vào hàng hóa.
Quy trình an toàn xe cẩu trong quá trình vận hành
Một quy trình an toàn xe cẩu chuẩn mực phải được áp dụng cho mọi ca làm việc, bao gồm các bước trước, trong và sau khi vận hành.
Kiểm tra xe cẩu trước khi vận hành
- Lốp không có vết nứt, phồng, rách hoặc bị mòn quá.
- Chân chống phải được hạ xuống hết cỡ và cố định chắc chắn với mặt đất, đảm bảo không bị trượt hoặc bị lún.
- Cáp cẩu không bị xoắn, tưa, gỉ sét hoặc bị đứt sợi.
- Móc cẩu không bị nứt, mòn hoặc biến dạng. Kiểm tra chốt an toàn của móc.
- Đối trọng được lắp đặt đúng vị trí và đủ khối lượng và số lượng quy định.
- Thử phanh chân, phanh tay để đảm bảo nó hoạt động tốt.
- Đảm bảo hệ thống lái hoạt động trơn tru, không có hiện tượng kẹt, rơ.
- Dầu thủy lực đủ, xem coi đường ống, van, xi lanh có bị rò rỉ dầu không.
- Đèn pha, đèn hậu, đèn làm việc hoạt động tốt.
- Kiểm tra mức nhiên liệu đã đủ chưa và đổ thêm nếu gần hết.
Kiểm tra khu vực làm việc
- Đảm bảo mặt bằng làm việc bằng phẳng, đủ rộng và chịu được tải trọng của xe cẩu.
- Loại bỏ chướng ngại vật như đá, gỗ, vật liệu xây dựng,… xung quanh khu vực làm việc.
- Chú ý đường dây điện hay các chướng ngại vật trên cao.
Thiết lập khu vực làm việc an toàn
Phải xác định và căng dây cảnh báo khoảng cách an toàn khi xe cẩu hoạt động. Tất cả những người không có nhiệm vụ phải đứng ngoài bán kính quay của cẩu. Đặc biệt phải giữ khoảng cách an toàn tuyệt đối với các đường dây điện cao thế.
Tuân thủ nghiêm ngặt biểu đồ tải trọng
Một trong những lưu ý khi sử dụng xe cẩu quan trọng nhất là không bao giờ được phán đoán cảm tính. Phải luôn đối chiếu trọng lượng vật nâng với biểu đồ tải để đảm bảo không vượt quá sức nâng cho phép ở bán kính làm việc tương ứng.
Xem thêm: Cách đọc biểu đồ tải trọng của cẩu
Các công việc cần thực hiện sau khi kết thúc vận hành
Công việc không kết thúc khi bạn tắt máy xe cẩu. Việc thực hiện đúng quy trình sau khi vận hành là một phần không thể thiếu của an toàn khi vận hành xe cẩu, giúp bảo trì thiết bị nâng và phát hiện sớm các hư hỏng tiềm ẩn.
Cụ thể, sau khi đã hạ tải an toàn, người vận hành cần thu hết cần cẩu về vị trí quy định và thu hoàn toàn chân chống. Tiếp theo, tắt động cơ, ngắt hệ thống điện, thủy lực và rút chìa khóa. Việc lau chùi dầu mỡ, bụi bẩn không chỉ giữ vệ sinh mà còn là bước quan trọng để dễ dàng phát hiện các vết nứt hay rò rỉ. Cuối cùng, cần ghi chép lại nhật ký vận hành và đỗ xe ở nơi bằng phẳng, an toàn, tránh xa các khu vực nguy hiểm.
Các hành vi bị cấm tuyệt đối để phòng ngừa tai nạn xe cẩu
Để đảm bảo an toàn khi vận hành xe cẩu, các hành vi sau đây bị cấm tuyệt đối:
- Cẩu nâng người (trừ khi sử dụng giỏ nâng người chuyên dụng có kiểm định).
- Nâng tải khi chưa biết rõ trọng lượng hoặc khi tải đang bị các vật khác đè lên.
- Kéo lê tải trên mặt đất hoặc nâng tải xiên.
- Vận hành trong điều kiện thời tiết nguy hiểm như gió bão trên cấp 5.
- Rời khỏi cabin khi tải vẫn đang được treo trên móc.
- Nâng hạ khi có người đứng trong khu vực nguy hiểm dưới tải.
Các câu hỏi thường gặp về an toàn khi vận hành xe cẩu
Ai chịu trách nhiệm pháp lý khi có tai nạn lao động do xe cẩu?
Tùy theo mức độ vi phạm và kết luận điều tra, trách nhiệm pháp lý khi vi phạm quy định an toàn có thể thuộc về người vận hành trực tiếp, người quản lý công trường, và cả chủ sở hữu thiết bị nếu không đảm bảo các điều kiện an toàn và quy định kiểm định xe cẩu.
Quy định của bộ lao động về xe cẩu nằm ở đâu?
Các quy định chính nằm trong các văn bản như QCVN 7:2012/BLĐTBXH và các thông tư liên quan như Thông tư 36/2019/TT-BLĐTBXH, quy định chi tiết về an toàn, kiểm định và đào tạo cho thiết bị nâng hạ.
Khi nào thì phải ngưng hoạt động cẩu do thời tiết xấu?
Theo quy định chung, phải ngừng hoạt động khi sức gió từ cấp 5 trở lên, hoặc khi có mưa to, dông sét làm hạn chế tầm nhìn và tăng nguy cơ trơn trượt, mất an toàn.
Kết luận
An toàn khi vận hành xe cẩu là một nghĩa vụ pháp lý và đạo đức. Nó được xây dựng trên ba trụ cột chính: Thiết bị đạt chuẩn kiểm định, Người vận hành có chuyên môn và được đào tạo bài bản và một quy trình làm việc với xe cẩu nghiêm ngặt. Việc tuân thủ đầy đủ các quy định này không chỉ bảo vệ con người mà còn thể hiện sự chuyên nghiệp của doanh nghiệp.
Nếu cần tư vấn về các giải pháp an toàn hoặc dịch vụ xe cẩu chuyên nghiệp, hãy liên hệ với Tiến Phát để được hỗ trợ nhanh chóng.
0838 567 678
Chat Zalo